Tolk-Vertaler

In een grijs verleden studeerde ik voor Tolk-Vertaler Engels en Spaans. Hoewel ik het een interessante studie vond, heb ik na mijn afstuderen niets gedaan met dat diploma. Tot ik kinderen kreeg. Als jong studentje had ik niet kunnen vermoeden dat ik als moeder dagelijks aan het vertalen zou slaan, alleen niet in de talen waar ik voor gestudeerd had. Tegenwoordig vertaal ik voornamelijk tussen-de-regels-door-iaans naar zeggen-wat-je-bedoelt-taal.

Mensen met autisme hebben namelijk veel moeite met figuurlijk taalgebruik. Zij nemen alles letterlijk. En laten de meeste mensen zónder autisme nou de hele dag door van alles zeggen wat ze eigenlijk niet zo bedoelen. Ze vragen bijvoorbeeld: ‘Mag ik nog een kopje?’ terwijl ze helemaal geen leeg kopje willen, maar een kopje met koffie erin. Dat spreekt vanzelf denken ze dan, want ze hebben net toch ook koffie gedronken? Maar voor iemand met ASS is dat nog niet zo vanzelfsprekend. Net zo min als het voor mijn kinderen vanzelfsprekend is dat zij de deur achter zich dicht moeten trekken wanneer ik zeg: ‘Wat is het koud hier.’ Zij zien mijn uitspraak slechts als een constatering, maar horen de onderliggende boodschap niet.

Aapje

Uitdrukkingen en spreekwoorden vormen eveneens een uitdaging voor kinderen met ASS. Soms levert dat grappige situaties op. Zo kan ik me herinneren dat Storm als kleuter een keer iets ondeugends uitgehaald had. Nou gebeurde dat wel vaker, maar deze keer riep ik toen ik erachter kwam wat er precies gebeurd was: ‘Nou komt de aap uit de mouw!’ Daarop dook Storm enthousiast in mijn mouw om even later verbaasd uit te roepen: ‘Waar is dat aapje dan?’ Of die keer dat manlief mij vroeg of ik wist wie de boter op had gemaakt en ik zei: ‘Mijn naam is haas.’ ‘Nee hoor,’ antwoordde Storm toen, ‘jouw naam is mama.’

Onze taal is doorspekt met figuurlijk taalgebruik. We hebben niet in de gaten hoe vaak we iets anders zeggen dan we bedoelen. Of hoe vaak we uit beleefdheid niet rechtstreeks om iets vragen maar het met een omweg duidelijk proberen te maken. Dergelijke vage regels maken het voor mensen met ASS vaak lastig om gepast te reageren. Het is fijn als je je hier als gesprekspartner bewust van bent. Als je praat met iemand met autisme en je krijgt een reactie die je niet verwacht, informeer dan eens of de boodschap die jij wilde vertellen ook zo overgekomen is. Hoe meer mensen zich ervan bewust zijn dat ze tussen-de-regels-door-iaans spreken en bereid zijn om dit te vertalen naar zeggen-wat-je-bedoelt-taal, des te beter we elkaar kunnen begrijpen. En daar draait het tenslotte toch om.